Ulica Bytomska w Mysłowicach

---

Przebieg

Ulica Bytomska w Mysłowicach jest istotną trasą, która przebiega przez główne dzielnice tego miasta, w tym Stare Miasto oraz Szopena-Wielka Skotnica. Na pewnym odcinku, ulica ta stanowi również granicę z Piaskiem. Numeracja budynków rozpoczęta jest na południowo-wschodniej stronie, gdzie Bytomska krzyżuje się z Rynkiem w jego południowo-zachodnim narożniku.

Po przejściu przez skrzyżowanie z ulicą Starokościelną, droga kieruje się ku północno-zachodniemu kierunkowi, wykonując łagodny skręt w lewo. W sąsiedztwie skrzyżowania z ulicą B. Świerczyny, Bytomska krzyżuje się z wieloma innymi ulicami, w tym: Żwirki i Wigury, Jagiellońską, J. Słowackiego, Zamkową oraz J. Dąbrowskiego po lewej stronie, natomiast po prawej stronie z ulicami H. Kołłątaja i Przemszy, a także z placem Mieroszewskich. Na tym fragmencie drogi, obok jezdni, biegnie linia tramwajowa.

Kontynuując za skrzyżowaniem z ulicą B. Świerczyny, ulica Bytomska zmierza w kierunku zachodnim, gdzie również zatrzymuje się na lekkim łuku w lewą stronę. Końcowy odcinek prowadzi do ulicy Katowickiej, gdzie ulica kończy swój bieg na rondzie. Na tej trasie, Bytomska oddziela dzielnicę Piasek (po północnej stronie jezdni) od Starego Miasta. Po przejściu przez tory kolejowe linii kolejowej nr 138, droga wchodzi na teren dzielnicy Szopena-Wielka Skotnica. W odcinku pomiędzy ulicą B. Świerczyny a Katowicką, jedynym skrzyżowaniem jest wspomniana wcześniej ulica Towarowa, która znajduje się po stronie lewej ulica.

Charakterystyka

Ulica Bytomska stanowi istotną część infrastruktury Mysłowic. Jest to droga powiatowa nr 8806S, zaliczana do klasy dróg zbiorczych (Z). Nie tylko jest to najdłuższa ulica na mysłowickim Starym Mieście, ale również osiąga długość około 900 metrów. Niemal cała jej nawierzchnia, z wyjątkiem krótkiego odcinka przy Rynku, ma nawierzchnię bitumiczną szerokości 7,1 m. W systemie TERYT rejestrowana jest pod numerem 02528, a kody pocztowe dla adresów zlokalizowanych wzdłuż niej to 41-400.

Z danych z czerwca 2023 roku wynika, że na odcinku między ulicą B. Świerczyny a ulicą Katowicką kursują autobusy, które zleca Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM). Na ulicy sąsiedniej, Towarowej, znajduje się przystanek Mysłowice Bytomska, z którego wyruszają autobusy w kierunku Katowic (centrum przesiadkowe Zawodzie), a także Jaworzna i Sosnowca. Dodatkowo, na odcinku między ulicą Starokościelną a ulicą B. Świerczyny biegnie linia tramwajowa, która łączy Mysłowice z Katowicami.

Ulica Bytomska charakteryzuje się największą gęstością zabudowy w regionie mysłowickiego Starego Miasta. Najwięcej budynków znajduje się pomiędzy ulicą Żwirki i Wigury a ulicą Jagiellońską. W tej części miasta dominują kamienice mieszkalne, które powstały na przełomie XIX i XX wieku. Warto zauważyć, że wiele z nich posiada znaczące walory architektoniczne, reprezentując różnorodne style, przy czym najczęściej spotykanym jest eklektyzm.

Warto dodać, że ulica Bytomska jest integralnym elementem średniowiecznego założenia urbanistycznego miasta Mysłowice, które obejmuje czworoboczny Rynek. To właśnie stąd odchodzą cztery ulice, w tym Bytomska. Rynek ten został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych pod nr. A/1183/72, co podkreśla jego historyczne znaczenie.

Bezpośrednio przy ulicy Bytomskiej zlokalizowany jest park Zamkowy, którego starsza część ma typowy parkowy charakter, oferując alejki oraz różne elementy małej architektury. Ponadto, wzdłuż ulicy Bytomskiej, na odcinku między placem Mieroszewskich a ulicą Towarową, wiedzie czerwony szlak turystyczny – Szlak im. Mariana Kantora-Mirskiego, który zachęca do odkrywania uroku tego obszaru.

Historia

Do XIX wieku

Miasto Mysłowice swoje początki miało w średniowieczu, kiedy to na przełomie XIII i XIV wieku zorganizowano je na podstawie prawa magdeburskiego. Zostało zlokalizowane w odległości około 200 metrów na południowy wschód od wcześniejszej osady. W centralnym miejscu założenia stworzyło czworoboczny rynek, z którego prosto rozchodziły się ulice. Miejscowość ta była częścią ważnego szlaku solnego prowadzącego z Wieliczki do Wrocławia, przez Kraków oraz Bytom. Wjazd do Mysłowic był strzeżony przez bramy, w tym Bramy Bytomską od zachodu.

Dodatkowo, być może jeszcze w drugiej połowie XIII wieku, w rejonie krzyżówki ulic Bytomskiej oraz Starokościelnej wzniesiono kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, znany również jako kościół Mariacki. Charakteryzował się on stylem gotyckim. W 1587 roku obiekt ten uległ zniszczeniu, jednak odzyskano go szóste bedrze w 1598 roku.

Na obszarze przyszłego parku Zamkowego, przy ulicy Bytomskiej w latach 1536–1546, Salomonowie, reprezentujący herb Łabędź, zbudowali pierwszy dwór szlachecki. Była to najprawdopodobniej drewniana konstrukcja na kamiennej podmurówce. Następnie, w XVII wieku, nowymi właścicielami stali się Mieroszewscy herbu Ślepowron.

W pobliżu, na skrzyżowaniu przyszłych ulic Bytomskiej i B. Świerczyny, powstał kościół Świętego Krzyża. Najstarsze zapiskie o nim datowane są na 1598 rok, a jego budowa mogła się odbyć w miejscu dawnej kaplicy zamkowej. W około 1720 roku zniszczenia doznała drewniana konstrukcja kościoła, a jego odbudowa miała miejsce w 1740 roku, ponownie w drewnie.

Ulica Bytomska była widoczna na najstarszych mapach Mysłowic. W okresie późniejszych XVI i XVII wieku uznawana była za kluczową arterię miasta. W bliskim sąsiedztwie znajdowała się Czarna Przemsza, której wody silnie krzyżowały się z miastem. Ulica ta kończyła się przy kościele Świętego Krzyża, skąd prowadziła w kierunku Szopienic, co łączyło Mysłowice z Bytomiem, przez inne ulice, takie jak B. Świerczyny w Mysłowicach oraz Wiosny Ludów w Katowicach. Wzdłuż lewej strony ulicy Bytomskiej rozciągały się ogrody oraz stodoły, a zwarta zabudowa występowała w częściach bliższych Rynku. Wówczas architektura dominująca składała się głównie z drewnianych i skromnych budynków.

W 1617 roku miała miejsce katastrofa pożarowa, której przyczyną była nieuwaga żony jednego z mieszczan, co doprowadziło do zniszczenia kościoła Mariackiego, domu wujostwa oraz 23 domów i 5 stodół przy ulicy Bytomskiej. Rekonstrukcja kościoła trwała od 1617 do 1619 roku, a jego dalsza rozbudowa w barokowym stylu przebiegała w latach 1740–1744.

W drugiej połowie XVIII wieku układ Mysłowic pozostał stabilny. Ulica Bytomska była nadal zabudowana drewnianymi domami, natomiast jedynym murowanym obiektem był kościół Mariacki. W latach 1780–1806 ordynat Felicjan Mieroszewski postawił nowy, murowany dwór w stylu klasycystycznym, który ostatecznie popadł w ruinę po śmierci Aleksandra Mieroszewskiego w 1846 roku, a rozbiórka miała miejsce w latach 1875–1880.

XIX wiek i okres przedwojenny

W pierwszej połowie XIX wieku proces urbanizacji Mysłowic postępował w wolnym tempie, a życie społeczne koncentrowało się w rejonie kościoła Świętego Krzyża, ulicy Bytomskiej oraz Rynku. Dnia 13 kwietnia 1807 roku kościół Świętego Krzyża został zniszczony w wyniku działań wojennych pomiędzy oddziałami napoleońskimi a wojskami pruskimi, co miało miejsce w konflikcie pomiędzy Janem Nepomucenem Sułkowskim a rotmistrzem Wittowskim. Odbudowano go w 1810 roku jako murowany obiekt, a cmentarz otaczający kościół został zlikwidowany.

Otwarcie linii kolejowej do Mysłowic miało miejsce 1 października 1846 roku, co wpłynęło na dalszy rozwój architektury miejskiej. W wyniku pożarów z lat 1853 i 1856, które zniszczyły drewniane struktury, zaczęto budować murowane obiekty z cegły oraz kamienia. W okolicy kościoła Świętego Krzyża nastąpiło poluzowanie zwartej zabudowy.

Stopniowe uzupełnianie zabudowy ulicy Bytomskiej obejmowało przede wszystkim budynki mieszkalne o solidnej konstrukcji oraz obiekty związane z Katowicką Spółką Akcyjną dla Górnictwa i Hutnictwa. Pomimo to, w dalszym ciągu miały miejsce drewniane budowle. Z ulicy Bytomskiej odchodziły boczne ulice, które wypełniały dwu- i trzykondygnacyjne budynki wielorodzinne.

W 1853 roku ulica Bytomska została oświetlona po raz pierwszy przez olejowe lampy uliczne. W latach 1880–1885 wszystkie drogi na Starym Mieście, w tym ulica Bytomska, przeszły utwardzenie. W 1894 roku przez ulicę poprowadzono wodociąg oraz sieć kanalizacyjną.

Od 1870 do 1914 roku wzrastał ruch turystyczny, co znacząco wpłynęło na rozwój handlu w Mysłowicach, a zwłaszcza w ulicy Bytomskiej. Nowoczesna dzielnica handlowa pomyślnie rozwijała się, a w 1913 roku miasto miało już 96 lokali gastronomicznych, a w tej liczbie była restauracja Salo Jakobowitza przy ulicy Bytomskiej 31. Ukształtowana do końca XIX wieku infrastruktura komunikacyjna okazała się niewystarczająca. Ruch kołowy wzrastał, stąd wysiłki władz na unormowanie ulic, co w przypadku ulicy Bytomskiej przynosiło nam minimalne skutki ze względu na chaotycznie skonstruowane zabudowania.

W końcu XIX wieku pojawiły się pierwsze plany budowy tramwajów w Mysłowicach. Linia z Hajduk Wielkich do Mysłowic przez Katowice i Szopienice została uruchomiona 31 października 1900 roku. Linia ta przebiegała przez Piasek do kościoła Świętego Krzyża, potem wzdłuż ulicy Bytomskiej, a następnie w kierunku ulic Krakowskiej oraz Powstańców, kończąc na dworcu kolejowym.

Również w 1913 roku przy ulicy Bytomskiej funkcjonowały różnorodne lokale usługowe, takie jak warsztaty kuśnierskie, rymarskie oraz restauracje, w tym także sklepy spożywcze, obuwnicze czy z artykułami kolonialnymi. Na ulicy tej znaleziono również piekarnię, stowarzyszenia oraz Szpital Górniczy.

W roku 1922 Mysłowice weszły w skład państwa polskiego, a do momentu tego zmiany, ulica Bytomska nosiła nazwę Beuthenerstrasse. Międzywojenny układ urbanistyczny Mysłowic pozostawał bez większych zmian, z wyraźną osią od ulicy Bytomskiej przez Rynek do dworca kolejowego.

Styl urbanistyczny pozostawał stabilny w latach międzywojennych, a Stare Miasto, w tym również ulica Bytomska, nadal stanowiły dynamiczne ośrodki handlowe, gdzie można było znaleźć wiele ekskluzywnych sklepów. Wśród nich były: Skład Farb i Materiałów Budowlanych (ul. Bytomska 1), Skład Towarów Kolonialnych, Apteka „Szczęść Boże” i inne. Na ulicy Bytomskiej 27 mieściła się drukarnia, a pod numerem 13 działały dwa warsztaty stolarskie Marcina Robaka i Karola – zajmowali się oni produkcją mebli, w tym wieloma projektami dla gmachu Śląskiego urzędu Wojewódzkiego w Katowicach.

Okres powojenny

Z czasów PRL-u ulica nosiła swoją obecną nazwę, a 5 maja 1972 roku ulica Bytomska oraz układ urbanistyczny Mysłowic zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych w województwie katowickim. W początkach XXI wieku zauważalne były oznaki osłabienia funkcji historycznego centrum Mysłowic, co wpłynęło na kryzys ekonomiczny regionu. Wobec tego, podjęto działania związane z rewitalizacją, w ramach których do 2014 roku przeprowadzono remonty niektórych budynków, w tym kamienic przy ulicy Bytomskiej 9.

W lipcu 2013 roku przy ulicy Bytomskiej zarejestrowano 18,5% wszystkich działalności gospodarczych Starego Miasta, kontynuując jej rolę jako kluczowej osi komunikacyjnej tej części Mysłowic. Równocześnie, niektóre lokale pozostawały nieużywane, a ich stan techniczny był na ogół zły.

W dniu 20 maja 2021 roku zostały podpisane umowy na przebudowę ulic: Bytomskiej, Starokościelnej, K. Szymanowskiego oraz Powstańców, co przewidywało budowę dwutorowej linii tramwajowej, z jednoczesną modernizacją infrastruktury w tej części Mysłowic. Rozpoczęcie prac budowlanych miało miejsce na początku sierpnia tego samego roku.

W połowie 2021 roku udało się zakończyć pierwszy etap remontu kamienicy przy ulicy Bytomskiej 37 oraz w międzyczasie także kamienicy pod nr 21. Prace trwały również na kamienicach nr 13, 27-29 oraz 33, z zakończeniem remontu tej ostatniej na początku 2022 roku.

Obiekty historyczne i zabytkowe

Ulica Bytomska w Mysłowicach to obszar bogaty w historiczne obiekty i zabytki, które świadczą o architektonicznym oraz kulturowym dziedzictwie tej lokalizacji. Wśród najważniejszych z nich znajdują się:

• Kamienica (ul. Bytomska 9) – w której zachowało się wyposażenie sklepu mięsnego z początku XX wieku (boazeria oraz posadzka), wpisane do rejestru zabytków pod nr. B/628/92,
• Kamienica (ul. Bytomska 10) – charakteryzująca się stylistyką modernizmu,
• Kamienice (ul. Bytomska 17 i 17a),
• Budynek bramny (ul. Bytomska 18a i 18b) – część zespołu mysłowickiego dworu, zlokalizowanego na terenie parku Zamkowego,
• Oficyna kuchenna (ul. Bytomska 18d) – również w zespole mysłowickiego dworu, w parku Zamkowym,
• Kamienica (ul. Bytomska 19) – w stylu neobaroku,
• Kamienica (ul. Bytomska 37) – z 1907 roku według projektu E. Knauta; obiekt wolnostojący, trzykondygnacyjny z poddaszem, z secesyjną attyką oraz dachem łamanym z lukarnami. Fasada na poziomie parteru jest boniowana, podczas gdy wyższe kondygnacje wykończone są białą cegłą z zielonymi detalami oraz tynkiem; ten budynek jest uwzględniony w gminnej ewidencji zabytków,
• Pawilon główny Szpitala nr 2 (ul. Bytomska 39) – powstały w latach 1910–1911, łączący elementy stylu neogotyku oraz neoromantyzmu. To murowany, pięciokondygnacyjny gmach, który charakteryzuje się wieloma skrzydłami oraz dachem wielospadowym pokrytym dachówką. Elewacja północno-zachodnia posiada maswerk z blendami zakończonymi ostrymi łukami; obiekt został wpisany do gminnej ewidencji zabytków,
• Pawilon boczny Szpitala nr 2 (ul. Bytomska 39),
• Budynek administracyjny Szpitala nr 2 (ul. Bytomska 41) – obiekt murowany z cegły, wolnostojący, z piętrem i poddaszem, z dachem dwuspadowym. Elewacja siedmioosiowa z drobnymi detalami wokół okien; ma również status zabytku,
• Wiadukt kolejowy (ul. Bytomska) – część linii kolejowej nr 138.

Ponadto, w okolicy, u zbiegu ulic Bytomskiej oraz B. Świerczyny, mieści się kościół Świętego Krzyża, zaś przy skrzyżowaniu ulic Bytomskiej oraz Starokościelnej znajduje się kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, pochodzący z XVIII wieku i reprezentujący styl barokowy.

Gospodarka i instytucje

Na początku 2024 roku w systemie REGON zarejestrowano 129 przedsiębiorstw gospodarczych mających swoją siedzibę przy ulicy Bytomskiej. Wśród nich znajdują się m.in.:

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital nr 2 im. dr. Tadeusza Boczonia w Mysłowicach (ul. Bytomska 41),
• placówki ochrony zdrowia,
• Stowarzyszenie Miłośników Śląskiej Tradycji Kultury i Historii (ul. Bytomska 7),
• sklepy wielobranżowe,
• przedsiębiorstwa handlowo-usługowe,
• wspólnota mieszkaniowa,
• spółdzielnie socjalne,
• agencje ubezpieczeniowe,
• kancelarie prawne,
• biuro rachunkowe,
• związki zawodowe,
• przedsiębiorstwa budowlane,
• fotografowie,
• przedsiębiorstwa usług turystycznych,
• zegarmistrzowie,
• fryzjerzy oraz inne.

Wierni rzymskokatoliccy zamieszkujący ul. Bytomską przynależą do parafii Świętego Krzyża.

---

Oceń: Ulica Bytomska w Mysłowicach

---