Ulica Powstańców w Mysłowicach

---

Przebieg

Ulica Powstańców to ważna arteria w Starym Mieście Mysłowic, która rozciąga się wzdłuż tej historicznej dzielnicy. Rozpoczyna się od placu Wolności, gdzie to właśnie północna strona ulica zaczyna swoje numerowanie budynków.

W dalszej części ulica biegnie w prostoliniowy sposób na znacznej długości, przy czym kierunek, który przyjmuje, zbliża się do południa. Jej trasa kończy się przy wjeździe do parku Promenada, gdzie wchodzi na ul. Promenada. Na odcinku tym jedyną ulicą, z którą się krzyżuje, jest ulica Strażacka, znajdująca się po jej lewej stronie.

Charakterystyka

Ulica Powstańców, rozciągająca się od placu Wolności do ulicy Strażackiej, jest częścią powiatowej drogi nr 8806S, która zalicza się do kategorii dróg lokalnych (L). Na odcinku tym znajduje się nawierzchnia bitumiczna o szerokości 6,5 metra, natomiast w kierunku Promenady szerokość jezdni wynosi 4,8 metra. Całkowita długość ulicy wynosi 520 metrów. W systemie TERYT, ulica Powstańców zarejestrowana jest pod numerem 17354, a przypisany jej kod pocztowy to 41-400.

Wzdłuż ulicy kursują pojazdy miejskiego transportu zbiorowego, zarządzane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM). Kluczowym elementem infrastruktury jest stacja kolejowa Mysłowice, z której prowadzi linia tramwajowa zarówno w kierunku Piasku do Katowic, jak i w stronę Sosnowca.

Dworzec kolejowy usytuowany jest od strony ulicy i jest miejscem, gdzie krzyżują się linie kolejowe: nr 134 do Jaworzna Szczakowy oraz nr 138, łącząca Katowice z Mysłowicami oraz Oświęcimiem. Według rozkładu jazdy na lata 2023/2024, na stacji zatrzymują się pociągi Kolei Śląskich, PKP Intercity oraz Polregio, które kursują m.in. w kierunku: Gliwic, Katowic, Krakowa, Oświęcimia, Poznania, Przemyśla oraz Wrocławia.

Wzdłuż całej długości ulicy Powstańców biegnie czerwony szlak turystyczny, znany jako Szlak im. Mariana Kantora-Mirskiego. Na odcinku prowadzącym od dworca kolejowego wierzbowego w kierunku parku Promenada oraz dalej do Dziećkowic, przebiega także zielony szlak rowerowy. Ostatnia część ulicy Powstańców wyposażona jest w ciąg pieszo-rowerowy z bitumiczną nawierzchnią, kontynuujący się wzdłuż Promenady.

Zabudowa przy ulicy Powstańców głównie pochodzi z przełomu XIX i XX wieku i charakteryzuje się różnorodnością stylów architektonicznych. Na całej długości ulicy możemy zaobserwować przynajmniej pięć różnych stylów, z dominacją obiektów modernistycznych, których jest łącznie siedem.

Historia

Ewolucja ulicy Powstańców w Mysłowicach jest bezpośrednio związana z realizacją Linii Kolejowej Kolei Górnośląskiej, która dotarła do miasta 1 października 1846 roku. Ta infrastruktura kolejowa przyczyniła się do istotnych zmian w układzie urbanistycznym Mysłowic oraz miała znaczący wpływ na proces zabudowy w kolejnych latach. W 1853 roku w mieście pojawił się nowy plac targowy, zwany Nowym Rynkiem, obecnie znanym jako plac Wolności. Z tego miejsca prowadziła droga w stronę dworca kolejowego, który wówczas był otoczony niezabudowanym terenem, a pierwsze mieszkalne budynki zlokalizowane były w okolicy stacji. W bliskim sąsiedztwie, w 1853 roku, powstał Labaszynski Hotel, a cztery lata później zbudowano firmę spedycyjną Weichmanna, obok której znajdowały się również dwa budynki mieszkalne.

Dalsze prace nad ulicą Powstańców miały miejsce jeszcze w latach pięćdziesiątych XIX wieku, kiedy to ulica została wybrukowana, a w 1872 roku wymieniono jej nawierzchnię. Zwiększająca się liczba osób wyznania ewangelickiego w Mysłowicach przyczyniła się do erygowania gminy ewangelickiej w 1857 roku, obejmującej także Mysłowice. W latach 70. XIX wieku gmina przystąpiła do budowy kościoła Apostołów Piotra i Pawła, co znacząco wzbogaciło architekturę tej części miasta.

Ulica, niegdyś znana jako Bahnhofstrasse, przekształciła się do końca XIX wieku w prestiżowy szlak, przy którym wzniesiono ratusz, kościół ewangelicki, dwa budynki dla pracowników kolei oraz obiekt hotelowo-gastronomiczny. Dalej, wzdłuż Poststrasse, zlokalizowany był gmach poczty, willa gminy ewangelickiej, fabryka Schneidera oraz kamienica Maxa Weichmanna. Szczególną rolę w rozwoju miasta odegrała agentura emigracyjna, którą w 1894 roku założono w Mysłowicach, a w 1900 roku przeniesiono do późniejszej siedziby przy ulicy Powstańców 23. Zajmowała się ona przyjmowaniem emigrantów, ich rejestracją oraz organizowaniem transportu do Stanów Zjednoczonych i Kanady, a przez cały okres jej działalności obsłużono ponad 1,5 mln emigrantów, co stanowiło 27% całkowitych migracji z Europy.

Harmonijne położenie miasta na granicy trzech mocarstw europejskich przyciągało turystów już od lat 80. XIX wieku do wybuchu I wojny światowej. Szczególną popularnością cieszyła się trasa wzdłuż ulicy Powstańców, prowadząca od dworca do Trójkąta Trzech Cesarzy oraz stacji rejestracyjnej emigrantów. Pod koniec XIX wieku rozpoczęto prace nad pierwszymi planami tramwajowymi, a trasę z Hajduk Wielkich (Chorzowa-Batorego) do Mysłowic, przez Katowice i Szopienice uruchomiono 31 października 1900 roku, prowadząc ją przez Piasek oraz ulicę Bytomską, następnie w kierunku Krakowskiej, Grunwaldzkiej oraz ulicy Powstańców, aż do dworca kolejowego.

Rozwój Mysłowic został jednak przerwany w 1914 roku z powodu I wojny światowej. W 1922 roku Mysłowice włączono do Polski, a nazwy ulicy uległy zmianom – odcinek prowadzący do dworca był nazwany Bahnhofstrasse, a część do Promenady nosił nazwę Poststrasse. W międzywojniu przemianowano na ulice Dworcową i Pocztową, które później połączono w jedną, ulicę Powstańców. W tym okresie zachował się również historyczny układ urbanistyczny, z osią prowadzącą od ulicy Bytomskiej poprzez Rynek, ulicę Grunwaldzką do dworca.

W latach 20. ubiegłego wieku wzdłuż ulicy powstało kilka zakładów przemysłowych, takich jak Zakład Mechaniczny „Minerva”, który zajmował się produkcją komponentów do maszyn, oraz hotele „Köhler” i „Francuski”. Na krótko po wybuchu II wojny światowej nauczono ulicy nazwę Hermann Göring Strasse, a po wojnie zyskała z powrotem nazwę Powstańców. Latem 1954 roku nastąpiło wznowienie tras tramwajowych do mysłowickiego dworca, a w późniejszych latach połączono ulicę Powstańców z ulicą Strażacką, co wymusiło rozbiórkę niektórych budynków.

Do 2013 roku plac przed dworcem był jednym z najgorzej utrzymanych obszarów Starego Miasta w Mysłowicach, a stan techniczny ulicy Powstańców również pozostawiał wiele do życzenia. 20 maja 2021 roku podpisano umowę na rewitalizację ciągu ulic, w tym linii tramwajowej, co oznaczała liczne zmiany w tej części miasta, obejmujące nie tylko nawierzchnię i chodniki, ale także modernizację całej infrastruktury podziemnej. Prace rozpoczęły się w sierpniu tego samego roku, a w 2022 roku zmodernizowano kamienicę pod numerem 15, a na murze budynku numer 12 powstał mural.

Obiekty zabytkowe i miejsca pamięci

Na ulicy Powstańców w Mysłowicach można znaleźć wiele interesujących obiektów, które są świadectwem bogatej historii tego miejsca. Wśród nich wyróżniają się zarówno zabytki architektury, jak i miejsca pamięci, które przypominają o ważnych wydarzeniach.

Wśród obiektów zabytkowych znajdują się:

• Ratusz (ul. Powstańców 1; róg z pl. Wolności) – to reprezentacyjna siedziba Urzędu Miasta, zbudowana w latach 1866–1868 w eklektycznym stylu z elementami neorenesansu, zaprojektowana przez Paula Jackischa; na fasadzie można zauważyć finezyjne odlewy rzeźbiarskie oraz witraż z herbem miasta.
• Kamienica (ul. Powstańców 3).
• Kościół Apostołów Piotra i Pawła (ul. Powstańców 5) – to ewangelicko-augsburska świątynia, wzniesiona między 1875 a 1877 rokiem wg projektu Paula Jackischa, o neogotyckim charakterze, zbudowana z czerwonej cegły.
• Budynek walcowni cynku huty „Kunegunde” (ul. Powstańców 6) – obiekt z 1903 roku, który później stał się sklepem sieci Biedronka, rozbudowany w 1907 roku na podstawie projektu Georga Schalschy.
• Budynek mieszkalny (ul. Powstańców 7).
• Hotel (ul. Powstańców 9) – obecnie pełniący funkcję przychodni, zbudowany w drugiej połowie XIX wieku; zdobią go cztery pilastry na elewacji frontowej oraz centralne wejście.
• Budynek poczty (ul. Powstańców 11) – wzniesiony w 1888 roku w stylu neogotyckim, zaprojektowany przez K. Fordmana; wyróżnia się unikalnymi zwieńczeniami szczytów naroży i mozaiką z wizerunkiem Hermesa.
• Budynek mieszkalny dla urzędników kolei (ul. Powstańców 12).
• Budynek mieszkalny dla urzędników kolei (ul. Powstańców 12a).
• Willa Kuderów (ul. Powstańców 13) – neoklasycystyczna budowla z lat 70. XIX wieku, wpisana do rejestru zabytków.
• Budynek dworca kolejowego (ul. Powstańców 14) – zlokalizowany na stacji Mysłowice.
• Budynek (ul. Powstańców 14a) – znajdujący się po południowej stronie dworca kolejowego.
• Wiaty peronowe nr 1, 2 i 3 (ul. Powstańców) – wykonane w technologii nitowanej, są integralną częścią stacji Mysłowice.
• Dom mieszkalny (ul. Powstańców 15) – łącznie z oficyną.
• Dom mieszkalny kolejowy (ul. Powstańców 16).
• Plebania parafii ewangelicko-augsburskiej (ul. Powstańców 17).
• Dom mieszkalny wielorodzinny (ul. Powstańców 17a).
• Dom mieszkalny kolejowy (ul. Powstańców 18).
• Dom mieszkalny kolejowy (ul. Powstańców 20).
• Kamienica (ul. Powstańców 21).
• Siedzina biura emigracyjnego (ul. Powstańców 23) – obecnie przekształcona w dom mieszkalny.
• Przewiązka, znana jako „Most Westchnień” (ul. Powstańców 23) – zbudowana w 1908 lub 1910 roku, to zamknięty pomost z wieżyczką, wzniesiony z myślą o połączeniu biura Stacji Rejestracyjnej z peronem, dzięki inicjatywie Maxa Weichmanna.

W miejscach pamięci ulicy Powstańców znajdują się:

• Tablica (ul. Powstańców 1; budynek Urzędu Miasta) – poświęcona powstańcom śląskim z Mysłowic, którzy polegli w latach 1919–1921.
• Tablica (ul. Powstańców 19) – upamiętniająca 23 Batalion Saperów Górnośląskich, którzy walczyli we wrześniu 1939 roku.
• Pomnik (ul. Powstańców 23) – poświęcony więźniom Policyjnego Więzienia Zastępczego i Obozu Karnego, będący ważnym symbolem pamięci.

Gospodarka i instytucje

Na początku 2024 roku w systemie REGON zarejestrowane były około 120 podmiotów gospodarczych, które miały siedzibę przy ulicy Powstańców. W tej okolicy znajdowały się różnorodne instytucje oraz urzędy, które świadczyły różnorodne usługi dla mieszkańców.

Wśród zarejestrowanych instytucji wymienić można:

• Urząd Miasta Mysłowice (ul. Powstańców 1),
• Zarząd Oddziału Powiatowego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP (ul. Powstańców 1),
• Miejski Zespół Obsługi Placówek Oświatowych (ul. Powstańców 6a),
• Koło w Mysłowicach Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (ul. Powstańców 9),
• Urząd Pocztowy Mysłowice 1 Poczty Polskiej (ul. Powstańców 11),
• Kościół Zielonoświątkowy Zbiór „Genezaret” (ul. Powstańców 14),
• Parafia Ewangelicko-Augsburska w Mysłowicach (ul. Powstańców 17),
• Publiczna Szkoła Podstawowa Jezuitów (ul. Powstańców 19),
• UKS Chromik Mysłowice (ul. Powstańców 23),
• KS Lechia 06 Mysłowice (ul. Powstańców 23).

Dodatkowo, w rejonie tej ulicy funkcjonowały również różne inne podmioty, takie jak:

• żłobki,
• placówki ubezpieczeniowe i finansowe,
• placówki edukacyjne,
• firmy remontowo-budowlane,
• wspólnoty mieszkaniowe,
• kancelarie notarialne i adwokackie,
• przedsiębiorstwa wielobranżowe,
• gabinet lekarski,
• salon fryzjerski,
• obiekty gastronomiczne,
• związki zawodowe,
• stowarzyszenia oraz inne.

Warto również zaznaczyć, że wierni rzymskokatoliccy zamieszkujący przy ulicy Powstańców przynależą do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa.

---

Oceń: Ulica Powstańców w Mysłowicach

---